Phân tích hình tượng nhân vật Huấn Cao
Bài làm
Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại. Trước cách mạng, viết về "một thời vang bóng" là một trong những đề tài chủ đạo của ông nói lên lòng yêu nước thiết tha và tinh thần dân tộc sâu sắc.Tinh thần dân tộc ấy lại đặc biệt ở chỗ nó lại gắn bó với màu sắc riêng gắn bó với những giá trị văn hóa, nghệ thuật nghìn năm của dân tộc. Ông là một nhà văn hết mực tài hoa, suốt đời đi tìm cái đẹp và luôn muốn gìn giữ và phát triển cái đẹp. Chữ người tử tù là một trong những sáng tác thể hiện sâu sắc tinh thần đó của ông.
Trong câu chuyện, có thể thấy được rằng, Nguyễn Tuân có một quan niệm, đó là cái đẹp chỉ có trong quá khứ "vang bóng một thời", nó chỉ còn vương vấn ở những con người kiệt xuất và hiếm hoi như nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm và Nguyễn Tuân đem đối lập nó với hiện tại và tương lai
Huấn Cao được biết đến là kẻ cầm đầu của phong trào phản loạn chống lại triều đình nhưng lại bị đàn áp lại một cách dã man, cuộc nổi loạn thất bại, ông bị bắt, bị liệt vào thành phần trọng tội, bị tống giam trong ngục tối chờ ngày hành quyết. Tưởng chừng những điều đáng biết về nhân vật này chỉ có thế, nhưng không, ông ta khiến cho mọi người phải đi từ hết bất ngờ này đến bất ngờ khác. Huấn Cao là một tử từ – nhưng con đường ông bước đi trước đó lại đầy vinh quang của một bậc đại trí nhân hết lòng vì nước vì dân. Ông đứng lên cầm đầu phong trào phản chiến triều đình cũng vì thương cho cảnh lầm than của dân chúng, không chịu đựng được thói ngang ngược áp bức bóc lột của bọn cường quyền.
Không những là một tướng võ giỏi, ông còn là người hay chữ, đầy tài năng. Cũng chính vì cái tài ấy mà có cuộc hội ngộ kỳ duyên của nghệ thuật và những con người yêu nghệ thuật. Trong tác phẩm, dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, Huấn Cao hiện lên là một nhân vật lý tưởng, xuất chúng vô cùng. Là một người văn võ song toàn, tiếng tăm vang xa khắp muôn nơi: " Tôi nghe ngờ ngợ. Huấn Cao? Hay là cái người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và đẹp đó không?" là người mà thiên hạ đồn thổi rằng: "Có được chữ ông Huấn mà treo là có một vật báu trên đời". Qua đây, người đọc phần nào cảm nhận được thái độ trân trọng của tác giả với con người tài hoa ấy.
Nhưng thật nhiều điều đáng tiếc khi con người tài hoa ấy lại phải chấm dứt cuộc đời với cảnh "sa ca lỡ vận" như vậy. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là lời đồn đoán, vì thực chất biết về con người ông, hiểu về con người ông và thấy được ông trong đúng hoàn cảnh ấy mới thấy được khí chất, khí phách của ông tuyệt vời đến dường nào. Tưởng chừng cuộc đời đã đến đường cùng nhưng ông vẫn giữ được sự hiên ngang, kiên cường cho bản thân mình. Tuy bị giam cầm ông vẫn không mảy may sợ hãi “dỡ cái gông nặng tám tạ xuống nền đá tảng đánh thuỳnh một cái” và “lãnh đạm” không thèm chấp sự đe dọa của tên lính áp giải. Dưới mắt ông, bọn kia chỉ là “một lũ tiểu nhân thị oai” cho nên, mặc dù chịu sự giam giữ “khinh bạc” thói đời. Mặc dù ở trong tù, ông vẫn thản nhiên “ăn thịt, uống rượu như một việc vẫn làm trong hứng bình sinh”. Khi viên cai ngục hỏi Huấn Cao cần gì thì ông trả lời: “Ngươi hỏi ta cần gì à? Ta chỉ muốn một điều là ngươi đừng bước chân vào đây ”. Dù bị giam cầm thân xác nhưng tinh thần của ông hoàn toàn tự do. Cách trả lời đầy khí chất đạo mạo đó không phải là do Huấn Cao vốn bất khuất, kiên cường, không gì có thể khiến ông thay đổi chính kiến. Cuộc đời trôi nổi, sóng xô lẽ phải mới khiến ông bị xô bồ vào nơi này, nhưng không vì thế mà ông phải sợ sệt hay thu mình. Nhà tù vốn được coi là nơi tận cùng cặn bã của xã hội và những tên lính canh cũng mang lương tâm ác ôn không khác gì những kẻ mang tội thật sự phải bị đầy vào nơi này. Chính vì vậy, ông không lấy làm vui thú gì khi phải chạm mặt với họ. Hơn thế nữa, chính những tên lính thú cũng không biết trời cao đất dày mà xúc phạm đến ông. Ông khinh bạc bọn chúng, khinh bạc luôn cả viên quản ngục có ý tiếp cận ông.
Phân tích hình tượng nhân vật Huấn Cao
Huấn Cao vốn nổi tiếng là người tài, nhưng cũng là người có tấm lòng thiên lương trong sáng, chính bởi vậy mà khi ông hiểu được tấm lòng của viên quản ngục thì cũng chẳng chút nề hà đáp lại tấm chân tình, nhiệt tình cho chữ mà còn phải nói thêm những lời vàng ngọc: “Ta cảm tấm lòng biệt nhỡn liên tài của các ngươi. Ta biết đâu một người như thầy quản đây mà lại có sở thích cao quý đến như vậy. Thiếu chút nữa, ta đã phụ một tấm lòng trong thiên hạ”. Viên quản ngục quả thực cũng là kẻ hơn người, vì Huấn Cao là một bậc tài trí lẫy lừng nhưng ông cũng là người có tính tình rất khoảnh. Cả đời ông không bao giờ chịu vì uy quyền và tiền bạc mà phải cho chữ, trước nay ông chỉ cho chữ hai người bạn mà ông cũng coi là tri âm tri kỉ của cuộc đời mình. Hành động cho chữ viên quản ngục chứng tỏ Huấn Cao là một con người biết quý trọng cái tài, cái đẹp, biết trâm quý những con người biết trân trọng cái đẹp, đáng ngưỡng mộ và khâm phục vô cùng
Cảnh “cho chữ” được coi là một trong những phân cảnh có giá trị "nghệ thuật" nhất của câu chuyện. Sau khi những con người xa lạ, những con người không cùng đẳng cấp, không cùng nền tảng xã hội ấy trở nên thấu hiểu nhau, họ đã cho người đọc thấy được đâu là nghệ thuật, nghệ thuật thực thụ. Huấn Cao – kẻ tử tù “cổ đeo gông, chân vướng xiềng” đang “đậm tô từng nét chữ trên vuông lụa bạch trắng tinh” với tư thế ung dung tự tại. Dường như tất cả những gì ông muốn gửi gắm đến cuộc đời trong những giây phút cuối cùng ấy là đặt hết, dồn hết vào trong nét bút. Thấy đau đớn sao khi những người tài hoa lại khéo bị trù dập đến thế.
Đối lập với ánh sáng chói lóa toát lên từ con người Huấn Cao kia là viên quản ngục và thầy thơ lại đang khúm núm giữ lấy mảnh vải lụa, họ rưng rưng niềm xúc động khôn nguôi vì được thưởng thức cái đẹp, cái nghệ thuật chân chính của cuộc đời. Và lạ thay, người tù kia bỗng trở nên có quyền uy trước những người đang chịu tránh nhiệm giam giữ mình. Huấn Cao đã khuyên viên quản ngục bằng những lời lẽ thiết tha, chân thành nhất: "tôi bảo thực thầy quản nên về quê ở đã rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ. Ở đây khó giữ được thiên lương cho lành vững rồi cũng có ngày nhem nhuốc mất cái đời lương thiện đi”.
Ở Huấn Cao sáng ngời lên vẻ đẹp của cái “tài” và cái “tâm”. Trong cái “tài” có cái “tâm” và cái “tâm”, cái tài, cái tâm cùng đồng hành phát triển, ở đây chính là nhân cách cao thượng sáng ngời của một con người tài hoa. Cái đẹp, cái tài, cái tâm khiến cho cuộc đời thêm ý nghĩa. Xây dựng hình tượng Huấn Cao, nhà văn Nguyễn Tuân đã thành công trong việc xây dựng nên chân dung nghệ thuật điển hình lí tưởng trong văn học thẩm mỹ, là vẻ đẹp của một thời kỳ lịch sử, thời kỳ vang bóng. Dù cho Huấn Cao đã đi đến cõi nào chăng nữa thì ông vẫn sẽ mãi trong lòng người đọc thế hệ hôm nay và mai sau với những tình cảm trân trọng nhất.
Nhân vật Huấn Cao là một nhân vật siêu phàm thường thấy trong văn học lãng mạn. Ở nhân vật này, chữ tài, chữ tâm được kết hợp hài hòa với nhau. Và một khi cái tài, cái tâm không thể tách rời thì nghệ thuật có khả năng cảm hóa con người vô cùng sâu sắc. Hình tượng nhân vật Huấn Cao luôn sáng ngời về những nét tài hoa, khí phách và trách nhiệm với thời cuộc.
Minh Anh